ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Alzheimer hastalığını beyindeki belirtilerle tespit edebilen ilk kan testine onay verdi. “Lumipulse G pTau217/ß-Amyloid 1-42 Plasma Ratio” adı verilen test, invaziv işlemlere gerek kalmadan, Alzheimer tanısında yeni bir dönemin kapısını aralıyor.
ABD’de 2025 itibarıyla 65 yaş üstü yaklaşık 7,2 milyon kişinin Alzheimer ile yaşadığı tahmin ediliyor. Hastalık yaşla birlikte artıyor: 65-74 yaş grubunun %5’i, 85 yaş ve üzerindekilerin %33’ünden fazlası Alzheimer’a sahip. Mevcut tanı yöntemleri genellikle PET taramaları, MR, BT ya da belden sıvı alma gibi pahalı ve zahmetli yöntemler içeriyor. Yeni test, sadece kan örneğiyle Alzheimer işareti olan amiloid plaklarını saptayabiliyor.
KİMLER İÇİN UYGUN?
Test, 55 yaş ve üzeri, klinik olarak bilişsel gerileme belirtileri gösteren kişiler için tasarlandı. Genel tarama amacıyla değil, doktor onayıyla başvurulacak olgularda kullanılacak. Test, Alzheimer ile bağlantılı amiloid plaklarını erken evrede tespit ederek tedaviye erkenden başlanmasını sağlıyor.
AİLE HEKİMLERİ DE UYGULAYABİLECEK
Test hem uzman nörologlar hem de birinci basamak hekimleri tarafından istenebilecek. Hekimler bu sonuçlara göre hastaları lekanemab ya da donanemab gibi tedavilere yönlendirebilecek. Daha yaygın kullanılan donepezil gibi ilaçlar da kan testi sonucu ile reçete edilebilecek.
ERKEN TEŞHİS, TEDAVİYİ UZATIYOR
Yale Üniversitesi’nden Dr. Sayad Azizi’ye göre Alzheimer’lı beyin, paslanmış bir motor gibi işlev görür. Yeni tedaviler “yağlayıcı” görevi görerek beyin fonksiyonlarını %30-40 oranında yavaşlatabiliyor. Örneğin bir hasta tedavi olmadan 5 yıl içinde işlev kaybı yaşayacaksa, ilaçla bu süre 8 yıla kadar çıkabiliyor.
YAN ETKİ VE YANILTICI SONUÇLARA DİKKAT
Test, %95 doğruluk oranına sahip olsa da %17 civarında yanlış pozitif sonuç verebiliyor. Özellikle uyku apnesi, böbrek hastalığı gibi durumlar da hafıza sorunlarına yol açabiliyor. Bu nedenle hekimlerin ek testlerle destekleyici değerlendirme yapmaları öneriliyor.
