Afrika’nın Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (DKC) hızla büyüyen şehirlerin ortasında devasa çatlaklar oluşuyor. Bilim insanlarının “yeni bir jeo-hidrolojik tehlike” olarak tanımladığı bu dev yarıklar, sadece yolları ve evleri yutmakla kalmıyor, aynı zamanda milyonlarca insanı göçe zorluyor.
ŞEHİRLERİ YUTAN YARIKLAR
Araştırmacılar, DKC’deki 26 şehirde 2.922 dev yarık (gully) tespit etti. Bazıları o kadar büyük ki evleri, yolları ve mahalleleri içine çekebiliyor. 2004 ile 2023 yılları arasında bu doğal felaket yüzünden 118.600 kişi evini terk etmek zorunda kaldı.
2010’da 1,6 milyon kişinin yaşadığı riskli bölgelerde, 2023’te bu sayı iki katına çıkarak 3,2 milyona ulaştı.
SORUNUN TEMELİ: KONTROLSÜZ ŞEHİRLEŞME
Araştırmaya göre, bu dev yarıkların ana nedeni düzensiz kentleşme ve altyapı eksikliği. Zayıf toprak yapısı, kaçak yapılaşma ve yağmur suyunu yönlendirecek drenaj sistemlerinin olmaması, şiddetli yağmurları adeta felakete dönüştürüyor.
Uzmanlar, iklim değişikliğinin etkisiyle tropikal Afrika’da yağışların önümüzdeki yıllarda %10-15 artacağını öngörüyor. Bu da yarıkların oluşma ve genişleme hızını iki katına çıkarabilir.
ÇÖZÜM MÜMKÜN AMA ÖNLEME ŞART
Araştırmacılar, mevcut dev yarıkları onarmanın hem maliyetli hem de zor olduğunu belirtiyor. Bu yüzden çözümün, önleyici tedbirlerde olduğu vurgulanıyor.
Basit mühendislik çözümleri –örneğin yüzeysel drenaj kanalları, yağmur suyunu emdiren “yeşil hendekler” (swale) ve suyun kaygan yamaçlardan uzaklaştırılması– yeni yarıkların oluşmasını engelleyebilir.
KÜRESEL GÜNEY İÇİN YENİ BİR TEHDİT
Şimdilik sel, fırtına ve sıcak dalgaları kadar gündemde olmasa da bilim insanları, bu yarıkların önümüzdeki yıllarda Afrika ve Güney Amerika şehirleri için en büyük kentsel tehditlerden biri haline gelebileceğini söylüyor.
