Evrenin en gizemli cisimlerinden ikisi çarpıştı ve ortaya, Güneş’in 225 katı kütleye sahip devasa bir kara delik çıktı. “GW 231123” adı verilen bu kozmik birleşme, şimdiye kadar tespit edilen en büyük kara delik birleşmesi olarak tarihe geçti.
Daha önce gözlemlenen en büyük çarpışma, Güneş’in 142 katı büyüklüğünde bir kara delik üretmişti. Ancak GW 231123, bu sınırı çok daha ileriye taşıdı. Her iki kara deliğin de, tek bir yıldızın çekirdeğinden oluşamayacak kadar büyük olduğu belirlendi. Bu da her iki kara deliğin daha önce başka birleşmeler yaşamış olabileceğini gösteriyor.
“BU, KARA DELİK OLUŞUMUNU ANLAMA ŞEKLİMİZİ SARSABİLİR”
Cardiff Üniversitesi’nden gökbilimci ve fizikçi Prof. Mark Hannam, “Bu şimdiye kadar kütleçekim dalgalarıyla gözlemlediğimiz en büyük kara delik ikilisi. Standart yıldız evrimi modellerine göre böyle büyük kara delikler oluşamaz,” diyerek olayın çarpıcılığına dikkat çekti.
Bilim insanları, bu kara deliklerin daha önce daha küçük kara deliklerin birleşmesiyle oluşmuş olabileceği görüşünde.
KÜTLEÇEKİM DALGALARI: GÖZLE GÖRÜNMEYENİ ORTAYA ÇIKARIYOR
2015 yılında LIGO gözlemevinin ilk kütleçekim dalgasını tespit etmesiyle başlayan bu yeni gözlem yöntemi, şimdiye kadar 300’den fazla kara delik çarpışması verisi sağladı.
Bu dalgalar, ışık yaymayan ve doğrudan gözlemlenemeyen küçük kara delikler hakkında bilgi edinmemizi sağlıyor. Böylece teorik olarak bildiğimiz pek çok olguyu pratikte test edebilme şansı doğuyor.
KARA DELİKLERİN KÜTLE SINIRI AŞILDI
Bilim insanlarına göre, bir yıldız süpernova patlaması geçirip kara deliğe dönüşmeden önce belirli bir kütle sınırının altında olmalı. Bu sınırın 40 ila 60 Güneş kütlesi arasında olduğu düşünülüyor. Daha ağır yıldızlar “çift-kararsızlık süpernovası” denilen bir patlama ile tamamen yok oluyor.
Ancak bugüne kadar bu sınırı aşan bazı kara delikler tespit edildi. Örneğin 66 ve 85 Güneş kütlesine sahip kara deliklerin birleşmesiyle oluşan 142 kütlelik kara delik bunlardan biriydi. GW 231123 ise her iki kara deliğin de çok daha büyük olmasıyla bu sınırı bambaşka bir noktaya taşıyor.
HIZLI DÖNÜŞ, GEÇMİŞ BİRLEŞMELERİN İZİ Mİ?
Araştırmacılar, birleşmeye katılan kara deliklerin neredeyse teorik sınırda döndüğünü belirtiyor. Bu, sinyalleri analiz etmeyi zorlaştırsa da, bu kadar yüksek dönme hızının önceki birleşmelerin bir işareti olabileceği düşünülüyor.
SÜPERKÜTLELİ KARA DELİKLER NASIL OLUŞUYOR?
Bilim insanları hâlâ galaksilerin merkezinde bulunan milyonlarca Güneş kütlesine sahip süperkütleli kara deliklerin nasıl oluştuğunu tam olarak bilmiyor. Bu tür birleşmeler, kara deliklerin nasıl büyüdüğünü anlamamız açısından kritik ipuçları barındırıyor.
Birmingham Üniversitesi’nden fizikçi Gregorio Carullo, “Bu karmaşık sinyalin tüm detaylarını ve sonuçlarını anlamamız yıllar alabilir,” dedi ve ekledi: “En olası açıklama yine bir kara delik birleşmesi olsa da, daha karmaşık senaryolar, bu beklenmedik özelliklerin anahtarı olabilir. Heyecan verici günler bizi bekliyor.”
