Dünyada şimdiye kadar yalnızca yedi örneği doğrulanmış ve hiç canlısı görülmemiş olan spade-toothed whale (Mesoplodon traversii), geçtiğimiz yıl Yeni Zelanda kıyısında karaya vurmasıyla bilim insanları ve yerli halk için benzersiz bir öğrenme fırsatı sundu.
2024 yılının 4 Temmuz’unda, Güney Adası’ndaki küçük Taieri Mouth köyü yakınlarında ölü bir balina ihbarı alan Yeni Zelanda Koruma Bakanlığı (DOC) ekibi, 5 metre boyundaki balinanın spade-toothed whale olduğunu fark etti. DOC Coastal Otago Operasyonları Müdürü Gabe Davies, bunu “modern çağın en az bilinen büyük memeli türlerinden biri” olarak tanımladı.
İLK SPADE-TOOTHED WHALE DİSSEKSİYONU
Aralık 2024’te gerçekleştirilen disseksiyon, tür hakkında şimdiye kadar elde edilen en kapsamlı verileri ortaya koydu. Bu süreçte yerli Māori toplulukları ile bilim insanları iş birliği yaparak, geleneksel bilgi ile modern bilimi bir araya getirdi. Rūnanga üyesi Rachel Wesley, “Rakatahi (gençlerimiz) liderliğinde, Ngāti Wai topluluğundan uzmanlar eşliğinde hem Māori hem de Batı bilgilerini birleştirdik. Böylece balinanın davranışlarını ve biyolojisini daha iyi anlayabildik” dedi.
BALİNANIN ŞAŞIRTICI ÖZELLİKLERİ
İncelemeler, spade-toothed whale’ın üst çenesinde vestigial (körelmiş) dişler olduğunu ortaya koydu. Bu dişler, türün evrimsel geçmişine işaret ediyor. Ayrıca balinanın dokuz mide odacığı olduğu ve diyetinde kalamar parçaları ile bazı parazitlerin bulunduğu tespit edildi. Beslenme ve ses üretimiyle ilgili kas ve organ yapıları da detaylı şekilde ölçülüp belgelenerek, türler arası karşılaştırmalara temel oluşturdu.
Bu nadir balinaya, bulundukları bölgeye atıfla Ōnumia ismi verildi. Te Rūnanga o Ōtākou, bu isimlendirme ile hem türün bulunduğu çevre ile bağ kurmayı hem de geleneksel uygulamayı yeniden canlandırmayı amaçladı.
Bilim insanları, bu türden öğrenilenlerin spade-toothed whale’ın korunmasına ışık tutacağını ve gelecekte benzer türlerin hayatta kalmasına yardımcı olacağını belirtiyor.
