Dünyada başarılı olmak istiyorsanız, karınca yemeye olan bir eğilim size sanılandan daha çok yardımcı olabilir. Almanya Bonn Üniversitesi’nden biyolog Thomas Vida ve ekibi tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, karıncaları ana besin kaynağı olarak benimsemek memeliler arasında en az 12 farklı evrimsel olayda bağımsız olarak gelişti.
Bu durum, birbirinden tamamen farklı canlı gruplarının benzer çevresel sorunları çözmek için benzer biyolojik özellikler geliştirdiği yakınsak evrimin (convergent evolution) en çarpıcı örneklerinden biri olarak öne çıkıyor.
KARINCALARIN YÜKSELİŞİ
Bugün dünyada tahminen 20 katrilyon karınca yaşıyor. Bu canlılar toplamda yaklaşık 12 megaton kuru karbon ağırlığında; bu da tüm vahşi memeliler ve kuşların toplamından daha fazla. Ancak bu üstünlük hep böyle değildi: Dinozorların yok olmasından sonraki dönemde, karıncalar böcek nüfusunun sadece %1’ini oluşturuyordu. 23 milyon yıl önce, Miyosen dönemiyle birlikte hızla çoğaldılar.
KARINCA YEMEK NEDEN ÖZEL BİR STRATEJİ?
Birçok memeli böcekleri severek tüketir, ancak yalnızca karıncalarla beslenen türler oldukça nadirdir. Bu özel diyet tipine “obligat myrmecophagy” (zorunlu karıncayiyicilik) deniyor.
Araştırmada 4.099 memeli türünün beslenme alışkanlıkları incelendi ve türler 5 gruba ayrıldı:
- Etoburlar
- Otoburlar
- Hepçiller (omnivorlar)
- Böcekçil memeliler
- Karınca ve termitle beslenen zorunlu karıncayiyiciler
Bu türler, evrimsel ağaç üzerinde incelendiğinde, farklı zamanlarda ve coğrafyalarda benzer diyetlere geçtikleri görüldü. Karıncayiyiciler, pangolinler, ekidnalar, numbatlar ve aardvarklar gibi birçok farklı memeli türü, benzer morfolojik özellikler geliştiriyor.
BENZER VÜCUTLAR, ORTAK DİYET
Karıncayla beslenen memelilerde yaygın olarak görülen adaptasyonlar:
- Uzamış kafatası ve dil
- Küçülmüş veya tamamen kaybolmuş dişler
- Güçlü pençeler ve ön ayaklar
- Düşük vücut sıcaklığı ve yavaş metabolizma
- Kitosan (karıncaların dış iskeletinde bulunan madde) sindirimine özel enzimler
Bu özellikler, besin değeri düşük ama bol bulunan karınca ve termitlerden verimli şekilde yararlanmayı sağlıyor.
VEBADAN KRABA KADAR: EVRİMSEL TEKRARLAR
Karıncayiyicilik, yengeç benzeri vücut planlarının evrimde birçok kez yeniden ortaya çıkması gibi, canlıların benzer yollarla evrimleşmesine örnek oluyor. Ancak karıncaların evrim üzerindeki etkisi daha da çarpıcı.
Araştırmaya katılan entomolog Phillip Barden:
“Karınca ve termit yiyiciliği, memelilerde yengeç formunun ortaya çıkışından iki kat daha fazla sayıda gerçekleşti.”
Barden ayrıca, karınca benzeri davranışlar ve kimyasal sinyaller taklit ederek onların kolonilerine sızan 10.000'den fazla artropod türü olduğunu da belirtiyor.
GELECEKTE NE VAR?
Araştırmacılar, bu veri tabanının gelecekte kuşlar, sürüngenler ve amfibiler gibi diğer canlı gruplarında da benzer diyet evrimlerinin araştırılması için temel oluşturacağını vurguluyor.
Barden şu sözlerle uyarıyor:
“Hayat tarihi kesişmelerle dolu. Bir türün yok olması, tahmin edemeyeceğimiz birçok zincirleme etki yaratabilir.”
