Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Musa Yıldız ile mülâkat
TAKDİM: Prof. Dr. Musa Yıldız, 1967 yılında Samsun’da doğdu. 1988 yılında Gazi Eğitim Fakültesi, Arap Dili Eğitimi Ana Bilim Dalından mezun oldu. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsünde 1992 yılında Yüksek Lisansını, 1998 yılında doktorasını tamamladı. Gazi Eğitim Fakültesinde 2001 yılında yardımcı doçent, 2002 yılında doçent ve 2007 yılında profesör oldu. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcılığı ve Müdürlüğü görevlerinde bulundu. Eylül 2013-Eylül 2014 yılları arasında Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Türkiye tarafının rektörlüğünü yaptı. Arap dili eğitimi, Arap edebiyatı, eski Türk edebiyatı ve Türk kültür tarihi alanlarında çok sayıda yayını bulunan Prof. Dr. Yıldız, Arapça, Fransızca, İngilizce ve Kazakça bilmektedir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 9 Mayıs 2015’te üniversitenin mütevelli heyet başkanlığına atandı.
Başkanım, öncelikle adını üniversiteye veren Hoca Ahmet Yesevi kimdir? Kendisi hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?
Ahmet Yesevi, Türklerin manevî hayatına asırlarca hükmeden, Türk halk sufilik geleneğinin kurucusu; Arslan Baba’dan teslim aldığı emaneti, insanlara “Hikmet”leri aracılığı ile damla damla özümseten; kutsal emaneti Horasan Erenleriyle dünyanın dört bucağına ulaştıran; Türk diliyle yazdığı hikmetleriyle dilimizin gelişmesi ve zenginleşmesine büyük katkısı olan, “Pîri Türkistan”, Büyük Veli, öncü şair…
Ahmet Yesevi’nin hayatı hakkında bilinenler menkıbelere dayanmaktadır. Eldeki bilgilere göre, Çimkent şehrine bağlı Sayram kasabasında, bazı kaynaklara göre ise bugünkü adı Türkistan olan Yesi’de doğmuştur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 1093 yılında doğduğu, 73 yıl yaşadığı ve 1166 yılında vefat ettiği kabul edilmektedir. Babası Sayram’ın meşhur mutasavvıflarından olan İbrahim Ata (İbrahim Şeyh), annesi ise Sayramlı Musa Şeyh’in kızı Ayşe Hatun’dur. Yedi yaşındayken annesini, ardından babasını kaybetmiş ve ablası Gevher Şehnaz tarafından büyütülmüştür. İlk eğitimini babasından alan Yesili Ahmet, manevî eğitimini Yesi’de devrin meşhur mutasavvıfı Arslan Baba’dan almıştır. Daha sonra Buhara’ya giderek Yusuf Hemedânî’nin yanında manevi eğitimini tamamlamış ve onun ölümü üzerine 1160’da halife olmuştur. Bir süre sonra da Yesi’ye dönerek, hayatının kalan kısmını insanları irşatla geçirmiştir. Altmış üç yaşına geldiğinde tekkesinin avlusuna yaptırdığı çilehaneye girmiş ve ömrünü burada tamamlamıştır. Türbesi, Türkistan şehrindedir. Tasavvufi Türk halk şiirinin öncüsü olan Ahmet Yesevi, düşüncelerini yayabilmek için millî nazım şekli olan dörtlüklerle, hece vezninde, yalın bir Türkçeyle şiirler yazmıştır. “Hikmet” adı verilen ve Dîvân-ı Hikmet adıyla bir kitapta toplanan şiirler, İslamiyet’in Türkler arasında yayılmasında büyük rol oynamıştır.
Ahmet Yesevi Üniversitesi ne zaman kuruldu? Üniversitenin misyonu ve şu andaki durumu ile ilgili kısaca sizden bilgi alabilir miyiz?
Ahmet Yesevi Üniversitesi’nin temelleri Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 6 Haziran 1991’de Türkistan Devlet Üniversitesi olarak atılmıştır. 31 Ekim 1992 tarihinde Türkiye ile Kazakistan arasında imzalanan uluslararası anlaşma ile Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi adını almıştır. Üniversite Türkiye’nin ve Türk Dünyasının özerk statüye sahip, ilk ortak devlet üniversitesidir.
Üniversite, Türkiye Cumhuriyetinin ilk sınır ötesi yüksek öğretim tecrübesi olması nedeniyle bu anlamda önemli bir misyon üstlenmiştir. Ahmet Yesevi Üniversitesi iki ülke arasındaki eğitim iş birliğine verilen önemin en somut örneğini yansıtmaktadır. Ahmet Yesevi Üniversitesi, “eğitim ve kültür köprüsü” misyonunu üstlenerek; Türk ve Kazak halklarının her zaman büyük bir gönül birliği içinde olduğunu göstermektedir.
Üniversiteye öğrenci kabulü ve öğrencilere sağlanan burs imkânlarından bahseder misiniz?
Ahmet Yesevi Üniversitesi’ne Türkiye’den öğrenci alımı, ÖSYM tarafından yapılan merkezi sınava göre gerçekleştirilmektedir. Her yıl yayınlanan tercih rehberinde Türkiye’den alınacak öğrenci kontenjanları duyurulur ve bu kontenjan sayısına göre üniversiteye öğrenci alınır.
Üniversitede örgün eğitim, Türkiyeli öğrenciler için harçsız olarak yapılmaktadır. Türkiyeli öğrencilerden bu anlamda herhangi bir ücret almıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı öğrencilere, yılda bir defaya mahsus olmak üzere gidiş-dönüş uçak bileti ücreti desteği sağlıyoruz. Ayrıca öğrencilerimize başarılı ortalamaları göz önüne alınarak aylık 120 dolar burs veriyoruz. Bu burs hazırlık okuyan öğrencilerimize her ay veriliyor. Bunların yanı sıra üniversitemiz öğrencilerine düşük ücretli barınma imkânı sağlıyoruz. Yurt ücreti yıllık yaklaşık 120 dolardır.
Üniversitenizde kaç öğrenci eğitim almaktadır ve hangi fakültelerde eğitim veriyorsunuz?
Türkiye ve Kazakistan başta olmak üzere 14 farklı ülke ve 33 farklı topluluktan yaklaşık 12 bin 300 öğrenci üniversitemizde öğrenim görmektedir. 2015-2016 eğitim-öğretim dönemi itibariyle 7 fakülte ve 1 yüksekokulda eğitim vermekteyiz. Fakültelerimiz; Sosyal Bilimler Fakültesi, Beşeri Bilimler Fakültesi, Fen Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Filoloji Fakültesi, Tıp Fakültesi ve Sanat Fakültesi’dir. Bir bakıma üniversitenizdeki öğrenci potansiyeli göz önüne alındığında “Türk Dünyasını bir çatı altında buluşturan bir kurum” diyebiliriz.
Başkanım, Uzaktan eğitimde Türkiye’de öncü üniversitesiniz. TÜRTEP uzaktan eğitim programlarınızdan bahsedebilir misiniz?
Ahmet Yesevi Üniversitesi 2001 yılından bu yana Türkistan Uzaktan Eğitim Fakültesi aracılığı ile Uzaktan Eğitim faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu çerçevede Uzaktan Eğitim faaliyetlerini yürütmek üzere “Türkiye Türkçesi ile Eğitim Programları” (TÜRTEP) kurulmuştur. TÜRTEP internet üzerinden eğitim sisteminde, eğitim, 24 saat canlı tutulmakta, öğrencinin haftada 7 gün, günde 24 saat dersi tekrar izlemesine imkân sağlanmaktadır. Bugün TÜRTEP’te 1 ön lisans, 4 lisans ve 12 yüksek lisans programı ile hizmet vermekteyiz. TÜRTEP’te şu an yaklaşık 6 bin öğrenci eğitim almaktadır.
Kampüs yaşamı öğrenciler için bildiğiniz gibi çok önemlidir. Öğrencilere üniversitenizde ne gibi sosyal imkanlar sağlıyorsunuz?
Ahmet Yesevi Üniversitesi, eğitim ve öğretim alanındaki evrensel vizyonunu öğrencilerin yaşanacak mekânlarında da sağlamayı hedeflemektedir. Bu nedenle Kazakistan ve Kazakistan dışından gelecek öğrencilerine, konforlu, ferah barınma imkânı sağlamaktadır. Daha önce söylediğim gibi üniversitemiz öğrencilerimize düşük ücretli barınma imkânı sağlamaktadır. Yurt ücreti yıllık yaklaşık 120 dolardır. Yerleşke içerisinde öğrencilerimiz için spor salonları, futbol sahaları, tenis kortları, açık hava voleybol, basketbol ve kapalı yüzme havuzu gibi spor tesisleri hizmet vermektedir. Öğrencilerimize sağlıklı ve dengeli beslenme hizmeti veren ve 400 kişinin yemek yiyebileceği, düşük ücretli öğrenci yemekhanesi bulunmaktadır. Ahmet Yesevi Üniversitesi’nde, eğitim-öğretim ve bilimsel çalışmaların yanı sıra sosyal ve kültürel etkinliklere de büyük önem verilmektedir. Öğrencilerin ilgi alanlarına göre boş zamanlarını değerlendirmek için hayat alanları oluşturulmuştur. Kültür Merkezimizde, resim, fotoğraf ve benzeri sergileri açmaya; konser ve konferans vermeye; tiyatro ve sinema alanlarında çalışma imkanlarını oluşturmaya elverişli hizmetler verilmektedir. Merkez Yerleşke içerisine 400.000 kitap kapasiteli kütüphane binası 2015 yılı içinde hizmete açılmıştır. Sağlık konusunda Tıp Fakültesi Hastanemiz en son teknolojik araç-gereçlerle donatılarak öğrencilerimize hizmet vermektedir. Hastane Kazakistan’da ilk üniversite hastanesi olmasının yanında, ülkenin en modern hastaneleri arasında yer almaktadır.
Ahmet Yesevi Üniversitesinden mezun olan öğrenciler hangi alanlarda iş imkânı bulabiliyorlar?
Üniversiteden mezun olan öğrenciler öncelikle uluslararası bir üniversiteden mezun olmanın avantajını yakalamaktadırlar. Aynı anda 4 dili bir arada öğrenme imkânı sağlanmaktadır. Öğrenciler bunu fırsata çevirdiğinde mezun olduktan sonra istihdam sorunu yaşamamaktadır. Mezunlarımız Türkiye ve Kazakistan başta olmak üzere ülkelerine döndükleri zaman üniversitemizi en iyi şekilde temsil etmektedirler. Türkiye, Kazakistan ve Türk dünyası arasında bir kültür köprüsü olan üniversitede Türk ve Kazak öğrencilerin yanı sıra 26 Türk ve Akraba Topluluğundan çok sayıda öğrenci eğitim aldı. Buradan mezun olanlar kendi ülkelerinde hem siyaset hem bürokrasi hem de ticari hayatta önemli yerlere geldiler. İçlerinde Bakan, müsteşar ve genel müdür olanlar var. Çok sayıda Türk şirketinin genel müdürü de üniversitemizden mezun olan öğrencilerden oluşuyor. Hedefimiz bu alt yapının ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesinde de kullanılmasıdır.
Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı olarak yayınlara büyük bir önem veriyorsunuz. Bunun en önemli örneğini ‘‘Ahmed Yesevî’’ kitabı ile tüm kamuoyuna duyurdunuz. Son dönemde çıkan yayınlarınızdan bahseder misiniz?
Mütevelli Heyet Başkanlığımız tarafından birçok bilimsel rapor ve kitap hazırlanarak basılmıştır. 2014 yılında projesi bizzat tarafımdan başlatılan ve editörlüğünü Prof. Dr. Necdet Tosun’un üstlendiği Ahmet Yesevi’nin Divan-ı Hikmetinden Seçmeler, Türkçe, Çağatay Türkçesi, Rusça ve İngilizce olarak “Ahmed Yesevî” başlıklı prestij kitap olarak yayımlandı. Diğer yayınlarımız ise; Türk Dünyası Başkentleri: Ankara, Almatı-Astana, Aşkabat, Bakü, Bişkek, Duşanbe, Lefkoşa, Taşkent, Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Yıllığı 2013, Rusya İmparatorluğunda Müslümanlar Çoban Yıldızı, Türk Dünyası Somut Olmayan Kültürel Mirasları Envanter Çalışması ve Kazakistan’ın Kadim Şehri Türkistan başlıklı kitaplar yayımlanmıştır. Yakın zamanda Ahmet Yesevi’nin bütün Hikmetlerini bir araya getirerek daha güzel bir eseri hayata kazandıracağız. Bu yayınların yanı sıra süreli yayınlarda da üniversite olarak çok iddialıyız. Mütevelli Heyet Başkanlığı tarafından yılda dört sayı olarak yayımlanmakta olan bilig /Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, dünyanın en saygın sekiz indeks kurumu tarafından taranmakta ve dizinlenmektedir.
Yine Başkanlığımız tarafından desteklenen proje kapsamında Türk edebiyatının ‘‘wikipedia’’sı olarak nitelenen Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi ile Türk edebiyatına ait şair ve yazarların biyografileri, Genel Ağ ortamında bütün dünyanın hizmetine sunulmuştur. Şu anda sistemde 10.000 şair ve yazara ait biyografi mevcuttur. Bu projeye www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com adresinden erişim sağlanabilir.
